فلج صورت

سلام دوستان؛ امیدوارم که حالتون عالی باشه.نمیدونم تا حالا چیزی درمورد فلج صورت شنیدین یا نه؟! امروز قراره درمورد اینکه فلج صورت چی هست و چرا رخ میده و انواعش چیا هستن صحبت کنیم.پس تا آخر این مقاله همراهمون باشین!

صورت ما از تعداد زیادی عضله تشکیل شده که توسط عصب صورتی تغذیه میشوند.این عصب، عصب شماره 7 مغزی است و یکی از آن در هر طرف صورت وجود دارد.این عصب به 5 قسمت تقسیم شده و قسمت های مختلف صورت و عضلات رو عصب دهی میکند.در تصاویر زیر، عضلات صورت و نحوه عصب دهی اونها رو مشاهده میکنین.

مقدمه فلج صورت

همونطور که میدونیم حرکات هر بخش از بدن توسط اعصاب اون ناحیه کنترل میشوند.اگر شاخه های حرکتی این اعصاب آسیب ببینند، فلج عضلات رخ میدهد.عصبی که عضلات صورت را تغذیه میکند، عصب صورتی یا facial  نام دارد.اگر این عصب، آسیب ببیند، عضلات صورت فلج میشوند و فلج صورت ایجاد میشود .آسیب این عصب میتواند به دو شکل صورت بگیرد:

1. فلج صورت مرکزی که در آن آسیب به قسمت بالای هسته این عصب وارد میشود.
2. فلج صورت محیطی که در آن آسیب به قسمت پایین تر از هسته ی صورت وارد میشود.

این عارضه میتواند علل متعددی داشته باشد؛ از قبیل:

• فلج با علت ناشناخته یا همان فلج بِل (bell’s palsy) که در مقالات بعدی به طور مُفَصَل به اون پرداختیم. این دسته از مشکلات علل ناشناخته داشته و یا مرتبط با عفونت های خاص می‌باشند.شایعترین علت فلج های صورت، همین دسته هستند.
• تومورهایی که بر عصب صورتی فشار وارد میکنند میتوانند منجر به فلج این عصب شوند.همچنین حین جراحی برای بیرون آوردن تومورها ممکن است به این عصب آسیب وارد شود.
• عفونت هایی مثل ramsay hunt syndrome که علائم متعددی مثل فلج صورت و از دست رفتن شنوایی ایجاد میکنند.lyme disease عفونت دیگری است که میتواند این مشکل را ایجاد کند.
• فلج صورت میتواند به صورت مادرزادی ایجاد شود.
• علل نادر دیگری مثل سندروم گیل‌انباره، بیماری MS و سایر مشکلات نورولوژیکی میتوانند منجر به بروز فلج عصب صورت گردند.
• تروما یا ضربه؛ بخصوص در ناحیه گیجگاه که منجر به شکستگی این استخوان شود (گاهی هم ممکن است منجر به شکستگی نشود) میتواند این مشکل را ایجاد کند.

افراد دیابتیک و زنان باردار به دلیل نقصی که در سیستم ایمنی خود دارند، شانس ابتلا به عفونت ها در آنها افزایش یافته و بیشتر دچار فلج فیشیال میشوند.عفونت گوش به دلیل نزدیکی این محل (گوش) به نقطه خروج عصب فِیشیال از جمجمه، میتواند به عصب راه یافته و آن را نیز دچار عفونت کند.چاقی و اضافه وزن نیز به دلیل افزایش احتمالی فشار خون و چربی و نقص ایمنی میتواند در ابتلا به این عارضه موثر باشد.

بدیهی است که آسیب عصب Facial در هر سمت صورت، منجر به فلج عضلات همان سمت میشود.بیمار در سمت مبتلا نشانه های زیر را دارد:

• توانایی بستن چشم خود را ندارد و در موارد شدید، در هنگام خواب مجبور است با چسب چشم خود را ببندد.
• نمیتواند لب های خود را حرکت دهد؛ بنابراین توانایی به درستی لبخند زدن، صحبت کردن، فوت کردن و … را از دست میدهد.
• در حالت استراحت، اجزای صورت در سمت مبتلا پایین تر از سمت سالم هستند و به اصطلاح “افتادگی دارند”.
• ممکن است پلک تحتانی چشم به پایین و خارج تمایل پیدا کند که به آن “”ectropion” میگویند.
• بیمار به دلیل از دست دادن توانایی حرکت لب ها، به سختی میتواند غذا بخورد یا چیزی بنوشد؛ چون قدرت کافی برای نگه داشتن غذا در حفره دهانی را ندارد.
• واضح صحبت کردن نیاز به حرکات لب دارد؛ بنابراین بیمار به دلیل ناتوانی در ادای حروفی مثل “ب، پ، م، و، ف” نمیتواند کاملا واضح صحبت کند.
• به دلیل کامل بسته نشدن چشم در سمت مبتلا، احتمال خشکی چشم وجود دارد.
• عصب فِیشیال به غدد اشکی نیز عصب دهی میکند؛ بنابراین فلج این عصب منجر به نقص در تولید اشک در چشم سمت مبتلا میشود که این عامل نیز میتواند منجر به خشکی چشم شود.
• عصب فیشیال به عضلات گوش میانی نیز عصب دهی میکند؛ بنابراین در صورت آسیب این عصب، بیمار دچار حساسیت به صداهای بلند و ناگهانی میشود.
• عصب facial مسئول حس چشایی دو سوم جلویی زبان است؛ در نتیجه فلج این عصب منجر به کاهش و یا تغییر حس چشایی بیمار میشود.

بر اساس علت بروز این عارضه، روش های درمانی متعددی استفاده میشود.

اگر علت فلج صورت،  Bell’s palsy  و یا Ramsay Hunt Syndrome باشد، پزشک از تجویز داروهای کورتیکواستروئید در طول 72 ساعت ابتدایی عارضه استفاده میکند.همچنین میتواند داروهای ضد ویروس را نیز همراه کند.

اگر بیمار، احتمال بالای بروز زخم چشم داشته باشد عمل جراحی صورت میگیرد تا از چشم محافظت شود.

اگر بیمار هیچ فعالیتی در عصب صورت خود ندارد، مداخله جراحی صورت میگیرد؛ این جراحی میتواند با اهداف متفاوتی برای جایگزینی عصب، جایگزینی عضلات و یا جراحی پلاستیک برای برقراری تقارن صورت (بدون بهبود حرکات) صورت بگیرد.

در مراحل ابتدایی عصب صورت، مهم ترین کار قابل انجام این است که احتمال بروز خشکی چشم بیمار بررسی شود.فیزیوتراپیست به بیمار آموزش میدهد که چگونه خشکی چشم خود را کنترل کند.در صورت شدید شدن قرمزی چشم بهتر است بیمار به چشم پزشک مراجعه کند.

فیزیوتراپست با روش های مختلفی مثل Taping، بازآموزی عضلانی، بیوفیدبک و EMG، تکنیک های تسهیل عضلانی یا PNF و سایر روش های منحصر به فردِ درمانی به بهبود بیمار کمک به سزایی میکند و میتواند حرکات را به او برگرداند.

باز آموزی های عصبی – عضلانی، مشکل عدم حرکت بیمار را کاهش میدهد.

انجام دادن تمرینات در مقابل آینه به بیمار کمک میکند که با گرفتن فیدبک بینایی، راحت تر حرکات را انجام دهد.

تحریکات الکتریکی با گرفتن انقباضات ریتمیک، به افزایش قدرت انقباض ارادی عضلات صورت کمک میکنند.

و درنهایت زمانی که حرکت عضلات صورت برگردد، تقارنی که از دست رفته بود نیز بازگشته و صورت به شکل قبلی و متقارن خود برمیگردد.

امیدوارم این مقاله بتونه بهتون اطلاعات هر چند کمی رو در خصوص فلج صورت داده باشه.در مقالات بعدی به طور جزئی تر به فلج بِل که یکی از شایع ترین انواع فلج صورت هست میپردازیم.اگر سوال، نظر و یا انتقادی دارین خوشحال میشیم که در بخش نظرات به ما منتقلش کنین.