آسیب مفصل لگن و تعویض آن

سلام دوستان؛ امیدوارم حالتون خوب باشه.در این مقاله قراره درمورد آسیب مفصل لگن و تعویض آن صحبت کنیم و بعدش هم به فیزیوتراپی اون بپردازیم.تا آخر این مقاله همراهمون باشین.

مفصل هیپ از دو بخش استخوانی ساخته شده؛ استابولوم استخوان لگن و سر استخوان ران.استابولوم یه ساختار حفره مانند فنجانی شکل هست که سر استخوان ران رو که یک دایره هست داخل خودش جای میده.این مفصل مثل سایر مفاصل، کپسول مفصلی،بورس، غضروف و رباط داره و تندون های عضلات مختلف هم اون رو احاطه میکنن (اگه میخواین درمورد این ساختارها بیشتر بدونین، به مقالات قبلی ما سر بزنین!).رباط هایی که متصل به این مفصل هستن اجازه حرکت بیش از حد رو به استخوان ها نمیدهند و حرکات آنها را محدود میکنند.این رباط ها بسیار قوی بوده و اجازه جدا شدن را به مفصل نمیدهند.کار اصلی مفصل لگن، تحمل وزن قسمت های فوقانی بدن هست.در تصویر زیر میتونین این مفصل رو ببینین.

ضایعاتی که در این مفصل ایجاد میشوند عبارتند از :

• کشیدگی کپسول مفصلی
• التهاب بورس‌های مختلف مفصل؛ بعنوان مثال بورسیت ساب تروکانتریک، کشیدگی عضلات اطراف مفصل یعنی همسترینگ و چهارسر و ادداکتورها
• کشیدگی کشاله ران
• التهاب تندون های عضلات مثلا تاندونیت سر فوقانی رکتوس فموریس یا تاندونیت ایلیوسواس
• سندروم پریفورمیس
• و در نهایت آرتروز یا DJD مفصل لگن که در این مقاله به اون میپردازیم.

یکی از شایع‌ترین مشکلات موثر بر این مفصل میباشد و منجر به ناتوانی در عملکرد بیمار میشود.این عارضه به دو شکل میتواند بروز کند؛ اولیه و ثانویه.DJD اولیه علت مشخصی ندارد اما به طور کلی افزایش سن میتواند سبب آن شود.DJD ثانویه در اثر ضربه، بیماری یا اختلالات مکانیکی ایجاد میشود.

در نگاه کلی، علل شایعی که منجر به آرتروز مفصل هیپ میشوند عبارتند از:

• ضایعات مادرزادی مثل CDH، پرتس و لیزخوردگی اپی فیز سر فمور که همگی باعث تغییر ساختار مفصل هیپ میشوند.
• شکستگی های نزدیک سر و گردن استخوان ران که منجر به اختلالات مفصلی میشوند.
• نکروز آوسکولار مفصل؛ به معنی قطع شدن خون رسانی به مفصل که منجر به مرگ سلول ها و سیاه شدگی استخوان میشود.
• مشکلات حفره استابولوم علی الخصوص نیمه دررفتگی های هیپ یا شکستگی استابولوم
• افزایش سن منجر به خستگی طولانی بافت و درنتیجه ایجاد آسیب مفصل لگن و تعویض آن میشود.
• سفت بودن کپسول مفصلی لگن
• اختلاف طول اندام؛ در اندامی که طول بلندتری دارد احتمال آرتروز بیشتر است.
• چاقی و اضافه وزن در بروز عارضه تاثیر دارند، چون باعث افزایش فشارهای وارده بر مفصل میشود.

در تصویر زیر یک مفصل نرمال رو در مقایسه با مفصلی که دچار آرتروز و خوردگی شده، مشاهده میکنین.

این عارضه، مراحل مختلفی دارد و در هر مرحله نوع درمان با مرحله ی دیگر متفاوت است.اگر درد و آسیب بیمار شدید نباشد، ابتدا از فیزیوتراپی استفاده می‌شود.

در مراحل ابتدایی، مشکل اصلی بیمار درد است پس فیزیوتراپیست کاهش درد و التهاب، حفظ دامنه حرکتی و تقویت عضلانی را انجام میدهد.در این راستا از مدالیتی های مختلف فیزیوتراپی مثل گرمای عمقی، TENS و یا IF برای کاهش درد میتوان استفاده کرد.از اولتراسوند با هدف افزایش انعطاف پذیری و رفع چسبندگی ها استفاده میشود.همچنین فیزیوتراپیست با ارائه‌ی تمرینات استرچی و تقویتی مشخص و انجام دست گذاری و تکنیک‌های موبیلیزیشن مفصل، به افزایش حرکت و کاهش درد بیمار کمک بسزایی میکند.در مراحل ابتدایی میتوان از high heel pad در کفش استفاده کرد تا کوتاهی اندام جبران شود.

در مرحله متوسط تا شدید، بیمار درد ثابت در مفصل هیپ و درد زانو را تجربه میکند.لازم است که فیزیوتراپیست هم مفصل و هم بیمار را به سطح مطلوب خود برساند.در این مرحله بیمار میتواند از وسایل کمکی استفاده کند تا فشارهای وارده بر مفصل را کاهش دهد و استقامت حین راه رفتن افزایش یابد.تمرینات در آب، تمرینات حس عمقی و افزایش انعطاف پذیری مواردی هستند که توسط فیزیوتراپیست به بیمار آموزش داده میشوند.بهتر است بیماری که آرتروز مفصل لگن دارد، از high toilet یا سرویس های بهداشتی فرنگی استفاده نماید تا فشار وارده بر مفصل افزایش نیابد.این بیمار باید از دو زانو و چهار زانو نشستن ممانعت کرده و روی صندلی بنشیند یا با زانوی صاف نشستن را انجام دهد.راه رفتن زیاد و علی الخصوص راه رفتن در سطح شیب دار ممنوع میباشد.

در صورتی که درد و ناتوانی بیمار شدید باشد و بیمار به درمان فیزیوتراپی پاسخ ندهد، لازم است عمل جراحی مفصل هیپ انجام پذیرد.روش جراحی ارجح در افراد مسن تر، تعویض کامل مفصل لگن میباشد.

در این جراحی، هر دو بخش آسیب دیده ی مفصل تعویض میشوند و به جای آنها از پروتز یا مفصل مصنوعی استفاده میشود.این مفصل مصنوعی میتواند حدود 10 الی 15 سال برای بیمار کارکرد داشته باشد.جراحی تعویض مفصل میتواند برای درمان شکستگی ها هم انجام شود.همچنین در افرادی که دچار بیماری آرتریت روماتوئید جوانان هستند نیز در صورتی که سایر روشهای درمانی پاسخگو نباشند، از تعویض مفصل هیپ استفاده میشود.بیماران مبتلا به آرتروز مفصل هیپ در صورتی که درد و بی حرکتی داشته باشند، اندیکاسیون عمل جراحی هستند.

مفصل مصنوعی ای که در بدن قرار میگیرد از جنس پلی‌اتیلن و سرامیک و فلز هستند.در تصویر زیر، رادیوگرافی مفصلی رو مشاهده میکنین که تحت جراحی تعویض قرار گرفته و پروتز در داخلش قرار داده شده.

بسته به نوع و روش جراحی انجام شده، اهداف فیزیوتراپی متفاوت است.بعنوان مثال اگر جراح، از خلف مفصل جراحی را انجام داده باشد، وزن اندازی روی اندام جراحی شده تا 6 هفته بعد از جراحی ممنوعیت دارد و اگر جراحی از قدام مفصل انجام شود، میزان محدودیت وزن اندازی کمتر بوده و بیمار میتواند سریع تر روی اندام جراحی شده وزن انداخته و به راه بیفتد.

هدف فیزیوتراپی بعد از جراحی، برگرداندن توانایی های عملکردی به بیمار، پیشرفت حرکت و افزایش قدرت عضلانی میباشد.بعد از جراحی تعویض مفصل، عضلاتی مثل ابداکتورهای هیپ دچار ضعف میشوند که مفصل را دچار بی ثباتی میکنند.بنابراین فیزیوتراپی باید به جلوگیری از این ضعف و برگرداندن قدرت به عضلات کمک کند و راه رفتن را هرچه سریعتر به بیمار برگرداند.

فیزیوتراپی روز اول بعد از جراحی: آموزش و توصیه های لازم به بیمار، تمرینات داخل تخت مثل تمرینات اندام فوقانی و تمرینات ایزومتریک عضله چهارسر، انتقال بیمار به لبه ی تخت، بشین و پاشو با استفاده از وسایل کمکی، بازآموزی راه رفتن، نشستن روی صندلی

فیزیوتراپی روز دوم بعد از جراحی: تمرینات داخل تخت، افزایش فاصله ای که بیمار باید راه برود، تمرینات تعادلی، نشستن در صندلی

فیزیوتراپی روز سوم بعد از جراحی: تمرینات داخل تخت، افزایش فاصله ای که بیمار باید راه برود، نشستن روی صندلی، بالا رفتن از پله ها (حداقل 3 پله)، ارائه ی برنامه 6 هفته‌ای تمرین قدرتی در منزل، ترخیص بیمار از بیمارستان

فیزیوتراپی 6 هفته بعد از جراحی: بیمار توسط پزشک ارتوپد معاینه شده و در صورت  تشخیص جراح، دامنه کامل حرکتی هیپ و وزن اندازی کامل و رانندگی توسط به بیمار میتواند انجام شود.

بعد از 6 هفته پس از جراحی : ثبات و دامنه حرکتی و تعادل و انعطاف پذیری و سرعت اولیه به بیمار بازگردانده میشود.

امیدوارم مطالب این مقاله یعنی آسیب مفصل لگن و تعویض آن براتون مفید واقع بشه.اگر سوال یا انتقاد و پیشنهادی دارین میتونین در بخش نظرات به اطلاع ما برسونین.ممنون که تا انتها با ما بودین.