کمردرد و فتق دیسک

توی این مقاله قراره درموردیکی از شایع ترین مشکلات انسان ها صحبت کنیم و یاد بگیریم که علت هاش چه چیزهایی هستن، چطور میشه اون رو درمان کرد و چه کارهایی برای جلوگیری از رخ دادنش لازم هستن.

کمردرد یکی از مشکلات اساسی در تعداد زیادی از انسان هاست و تقریبا میشه گفت کسی نیست که برای یک بار هم که شده کمردرد رو تجربه نکرده باشه. ستون مهره ای در بخش کمر طوری طراحی شده که بتونه وزن بخش های فوقانی بدن رو به خوبی به پاها منتقل کنه؛ به عبارت دیگه، علاوه بر نیروی جاذبه که دائما داره به این مهره ها وارد میشه، وزن کل بخش های فوقانی هم روی کمر هست پس میشه گفت فشار خیلی زیادی روی مهره های کمری وجود داره که خودش باعث میشه که کمر مستعد آسیب های بیشتری باشه.

کمردرد میتونه به علل مختلفی ایجاد بشه؛ این که علت ایجاد کمردرد چی هست، یکی از راه هایی هست که نوع درمان رو تعیین میکنه. خیلی هامون فکر میکنیم که وقتی کمرمون درد میکنه، حتما بیرون زدگی یا فتق دیسک داریم، ولی همیشه اینطور نیست؛ گاهی کمر درد هم میتونه علل خیلی ساده ای داشته باشه که با تشخیص درست آن میشه از تیغ جراحی نجات پیدا کرد.

توی این مقاله قراره درموردیکی از شایع ترین مشکلات انسان ها صحبت کنیم و یاد بگیریم که علت هاش چه چیزهایی هستن، چطور میشه اون رو درمان کرد و چه کارهایی برای جلوگیری از رخ دادنش لازم هستن.

کمردرد یکی از مشکلات اساسی در تعداد زیادی از انسان هاست و تقریبا میشه گفت کسی نیست که برای یک بار هم که شده کمردرد رو تجربه نکرده باشه. ستون مهره ای در بخش کمر طوری طراحی شده که بتونه وزن بخش های فوقانی بدن رو به خوبی به پاها منتقل کنه؛ به عبارت دیگه، علاوه بر نیروی جاذبه که دائما داره به این مهره ها وارد میشه، وزن کل بخش های فوقانی هم روی کمر هست پس میشه گفت فشار خیلی زیادی روی مهره های کمری وجود داره که خودش باعث میشه که کمر مستعد آسیب های بیشتری باشه.

کمردرد میتونه به علل مختلفی ایجاد بشه؛ این که علت ایجاد کمردرد چی هست، یکی از راه هایی هست که نوع درمان رو تعیین میکنه. خیلی هامون فکر میکنیم که وقتی کمرمون درد میکنه، حتما بیرون زدگی یا فتق دیسک داریم، ولی همیشه اینطور نیست؛ گاهی کمر درد هم میتونه علل خیلی ساده ای داشته باشه که با تشخیص درست آن میشه از تیغ جراحی نجات پیدا کرد.

بسته به مدت زمان درگیری، کمردرد ها به سه دسته ی حاد، تحت حاد و مزمن تقسیم میشن :

• کمردرد حاد : کمردردی که کمتر از 6 هفته از شروع آن میگذرد.
• کمردرد تحت حاد : کمردردی که بین 6 تا 12 هفته از شروع آن میگذرد.
• کمردرد مزمن : کمردردی که بالای 12 هفته (3ماه) از شروع آن میگذرد.

اگردچار بیرون زدگی دیسک شده باشیم یا عبارتی دیگر دچار فتق دیسک شده باشیم و به عصب سیاتیک فشار اومده باشه، ممکن هست که درد کمر ایجاد شه و به پاها هم منتشر بشه و حس سوزش یا سوزن سوزن شدن نیز داشته باشیم. ممکن هست سندروم پیریفورمیس هم باعث افزایش فشار روی عصب سیاتیک بشه و کمردرد ایجاد کنه.

علل ایجاد کمر درد

علل ایجاد کمر درد

بیماری ای که درد و حساسیت به لمس طولانی مدت در مفاصل، عضلات و تاندون ها رو ایجاد میکنه و میتونه منشا کمردرد هم باشه.

کشیدگی یا پارگی رباط ها و عضلات کمر در اثر فعالیت شدید، میتونه باعث درد و خشکی کمر بشه. درصورتی که علت کمردرد کشیدگی باشه؛ استراحت و فیزیوتراپی میتونه به بهبودش کمک کنه.

جابجایی مهره روی مهره پایینی هست که میتونه مادرزادی باشه یا در اثر بالا رفتن سن و یا بیماری هایی مثل عفونت و سرطان ایجاد بشه. همچنین در ورزشکاران و افرادی که فعالیتهای تکراری انجام میدن هم این عارضه ممکنه ایجاد بشه.

اسپوندیلولیزیس و اسپوندیلولیستزیس

• علائم: درد کمر، باسن، پاها، خشکی بعد از تمرین، درد بسته به تمرین کم یا زیاد میشه، معمولا بعد از ایستادن درد زیاد میشه، نحوه راه رفتن بیمار تغییر میکنه و همچنین قوس کمر زیاد میشه.
• درمان : بهتره در درجات ابتدایی درمانِ حمایتی انجام بشه ولی در درجات بالاتر نیاز به جراحی هست. فیزیوتراپی با استفاده از مدالیته های کاهش درد،گرما و سرما درمانی، تقویت عضلات تنه و استرچ عضلات ران و همینطور تمرینات مشخص،کمک به سزایی به کاهش درد و حل مشکل میکنه.یکی از تمریناتی که به این بیماران ارائه میشه،knee to chest  هست که به این صورت انجام میشه که بیمار رو بالا دراز کشیده،کمرش را به زمین چسبانده و با قرار دادن دست زیر یکی از زانوها،آن را خم کرده و به شکم میرساند؛این کار برای زانوی دیگر نیز انجام میشود.
• در صورت عدم درمان بیمار، تزریق دارویی و در نهایت درمان جراحی تجویز میشه.

اسپوندیلیت ها در حقیقت همان التهاب مفاصل بین مهره ها هستند که میتوانند به عنوان دلایل ایجاد کمردرد و فتق دیسک شناخته شوند.

همچنین از سایر علل های کمردرد نیز میتوان به کیست ها و مشکلات رحم و تخمدان، سرطان، حاملگی وعفونت نیز اشاره کرد.

تنگی کانال نخاعی علت 13 درصد کمردرد می‌باشد. همانطور که از اسم آن پیداست، هنگامی که کانال نخاعی در اثر عوامل مادرزادی، تغییرات مخرب دیسک، استخوان سازی های نابه جا، ضخیم شدن بعضی از رباط های ستون فقرات، تومورها، بیماری های مختلف و… باریک تر می‌شود، درنتیجه باعث تنگ تر شدن فضای ریشه های عصبی و یا خود نخاع خواهد شد. تنگی کانال نخاعی میتواند باعث ایجاد درد، بی حسی، ضعف و گرفتگی های عضلانی شود. تنگی کانال نخاعی میتونه باعث بشه که علائم در حالت ایستادن یا هنگام راه رفتن بیمار بیشتر بشود.

تنگی کانال نخاعی

• علائم : درد کمر، باسن و درد دوطرفه ساق پا، گرفتگی ساق پا در شب، درد مبهم در کمر، احساس درد بیشتر چند دقیقه بعد از شروع راه رفتن.
• درمان : درمان های فیزیوتراپی با کاهش درد از طریق مدالیته هایی مثل TENS،گرما یا سرما و تقویت عضلات و کاهش اسپاسم و تمرینات هوازی و تقویتی و… و در نهایت جراحی برای رفع تنگی کانال.

مشکلاتی مثل اسکولیوز (یا همون انحراف ستون مهره ای به چپ یا راست) که در تصویر زیر مشاهده میکنید، کایفوز(همان زیاد شدن تحدب یا همون قوز داشتن) یا لوردوز(زیاد شدن تقعر یا همون گودی کمر) قوس غیرطبیعی ایجاد میکنن.علت این مشکلات میتواند مادرزادی، و یا در اثر پوسچر یا وضعیت های نامناسبی که در طول زندگی به خودمون گرفتیم ایجاد شده باشن.این قوس های غیرطبیعی به عضلات، رباط ها، تاندون ها و مهره ها فشار وارد میکنن و درنتیجه باعث ایجاد درد و ناراحتی میشن.

قوس غیرطبیعی ستون فقرات

ممکنه فشار ناگهانی و زیادی که معمولا به شکل چرخشی هست یا فشارهای کم ولی مکرر و در طولانی مدت بخصوص در شغل های اداری یا ایستادن های طولانی مدت، باعث بشه که بخش خارجی دیسکِ بین مهره ای پاره بشه و محتویات دیسک به بیرون بریزه و به اعصاب فشار وارد کنه که در تصویر زیر مشاهده میکنین.

بیرون زدگی یا فتق دیسک

مدت طولانی قرار گرفتن در وضعیت چمباتمه زده، بلند کردن اجسام سنگین با پوزیشن نامناسب، ضربه به پشت و… میتونن باعث این مشکل باشن. معمولا افراد در محدوده سنی 20 الی 45 سال دچار این مشکل میشن؛ مردان بیشتر از زنان با این مشکل دست و پنجه نرم میکنن و معمولا هم ناحیه انتهایی کمر آن ها درگیر می‌شود.فتق دیسک درجات مختلفی داره که در تصویر زیر مشاهده میکنید.

بیرون زدگی یا فتق دیسک

• علائم : درد ناگهانی و شدید یا تدریجی؛ که در این حالت معمولا درد یک طرف کمر یا در صورت انتشار آن به پا؛ بیشتر از سمت دیگر است. این درد ممکن است با سرفه، عطسه و نشستن بیشتر شود. همچنین احتمال داره درد فقط در کمر باشه، یا در مواردی فقط در پا باشه، و یا در هر دو آن ها مشاهده بشه. لازم به ذکر است خم شدن به جلو می‌تواند دردناک و محدود باشد. و البته اسپاسم حفاظتی عضلات هم ممکن هست از علائم بیرون زدگی دیسک باشد. همچنین به عنوان یکی دیگر از علائم فتق دیسک نیز میتوان به کاهش حس و قدرت عضلانی اشاره کرد.
• درمان : هنگام درمان بیمار در مراحل حاد ممکن است از داروهای ضدالتهاب استفاده شود. در مواردی استراحت مطلق 3-4 روزه به طوری که بیمار رو به بالا دراز بکشد و پاهای بیمار نیز خم باشد. از روز چهارم تا دهم استراحت نسبی شده و بیمار میتواند که راه برود. اما شایان ذکر است که فعالیت هایی که فشار زیادی به کمر وارد میکنند همچنان ممنوع هستند. استفاده از کمربند طبی؛ اما نه به صورت 24 ساعته و ممتد نیز پیشنهاد می‌شود. فیزیوتراپی با روشهای منیپولیشن و ترکشن و تیپینگ و تمرین درمانی می‌تواند منجر به درمان شود.اگر فتق دیسک در درجات پایین باشد، در روش منی پولیشن میتوان دیسک بیرون زده را دکامپرس کرده و به جای قبلی خود برگرداند.تیپینگ باعث میشود که حساسیت عصب تحت تاثیر به فشار وارده بر آن کمتر شده و سرعت سپری شدن فاز حاد بیماری بیشتر شود.از تمرینات مورد استفاده برای این بیماران،میتوان به prone on elbow  اشاره کرد که بیمار دمر خوابیده و روی ساعد و کف دستانش فشار آورده و تلاش میکند سرش را بالا ببرد؛این وضع را 5 ثانیه حفظ کرده و ده مرتبه تکرار میکند.
• درصورت موثر نبودن روش های فوق،جراحی پیشنهاد می‌شود.

همانند سایر بیماری های ارتوپدی کمر درد نیز جزو بیماری هایی است که برای تشخیص مشکلات استخوان، دیسک، رباط، عضلات و همینطور تکمیل معاینات آن می‌توان ازعکس های رادیوگرافی (X-Ray)، سی تی اسکن، سونوگرافی و MRI بهره برد.

همچنین برای تشخیص مشکلات عصب و عضله ای که مربوط به کمر درد می‌شوند میتوان از Electromyography و Nerve conduction test استفاده نمود.

میتوان از Myelography برای تشخیص فتق دیسک، تومورها،تنگی کانال نخاعی و استخوان سازی های اضافی بهره برد که در آن تمامیت یا منقطع بودن نخاع مشخص میشود.

یکی دیگر از آزمایشاتی که برای اندازه گیری استحکام مهره های کمر و پوکی آنها کاربرد دارد Bone scan است. این آزمایش با تزریق ماده مخصوص به بدن بیمار آغاز می‌شود. حدود 3 تا 4 ساعت پس از تزریق، ماده جذب استخوان های سراسر بدن شده و سپس تصویربرداری انجام می گیرد.

• فعالیت های خودتون رو کم کنید و بیشتر استراحت کنید.
• در 48 ساعت اول شروع درد میتونین از یخ روی کمرتون استفاده کنین.
• از داروهای تسکین دهنده درد مثل ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنین.
• اگر خوابیدن در حالت طاقباز(رو بالا) درد بیشتری براتون ایجاد میکنه، بهتر هست که به پهلو بخوابین و زانو هاتون رو خم کنین و همینطور گذاشتن بالشت بین پاهاتون مفیده و میتونه باعث کمتر شدن فشار وارده بر کمر بشه. اگر رو بالا خوابیدن براتون راحته، بهتره که یه بالشت یا حوله رول شده رو زیر ران هاتون بذارین تا فشار روی کمر کمتر بشه.

فیزیوتراپی

یکی از موثرترین درمان های کمردرد که شما رو از جراحی احتمالی نجات خواهد داد؛ فیزیوتراپی هست. فیزیوتراپیست با روش های مختلفی مثل کشش (استرچ)، تمرینات قدرتی و تقویتی، منی پولیشن و تمرینات دستی، ماساژ درمانی و مدالیته های مختلف با توجه به به علت درد می تواند تا حد خیلی زیادی باعث کاهش درد بشن و یا مشکل رو به طور کامل و ریشه ای حل کنن.

مدالیتی مگنت به این صورت هست که با استفاده از امواج مغناطیسی، بهبود جریان خون و متابولیسم در ناحیه صورت میگیره و در نتیجه خون و اکسیژن لازم جهت ترمیم و بهبود بافت های آسیب دیده تامین می‌شود. بهره بردن از لیزر در فیزیوتراپی تاثیر به سزایی در ترمیم بافت های آُسیب دیده داره؛ فوتون های نور یا همان امواج لیزر توسط سلول های آسیب دیده جذب شده و رشد و تکثیر سلول و ساخت کلاژن را تسریع میکند؛ همینطور باعث افزایش جریان خون و تحرک مفصل و کاهش درد و التهاب می‌شود. از مدالیتی های دیگر فیزیوتراپی، اولتراسوند یا US هست که باعث کاهش اسپاسم و گرفتگی عضله،کاهش درد،افزایش جریان خون و اکسیژن رسانی به ناحیه و در نتیجه ترمیم میشه.

خب؛ مدالیته TENS با استفاده از جریان الکتریکی بی خطری که به پوست وارد میکنه، باعث کاهش حس درد در ناحیه کمر میشه.

از روش های دیگر فیزیوتراپی، اولتراسوند یا US هست که باعث کاهش اسپاسم و گرفتگی عضله،کاهش درد،افزایش جریان خون و اکسیژن رسانی به ناحیه و در نتیجه ترمیم میشه.

دارو

از جمله دارو هایی که برای درمان کمر درد از جانب پزشک به بیمار تجویز می‌شوند میتوان به داروهای شل کننده عضلات و دارو های ضدالتهابی اشاره کرد و همچنین در مواردی تزریق کورتیکواستروئید نیز موثر است.

مدالیتی هایی که فیزیوتراپیست از آنها استفاده میکنه، بسته به نوع مشکل و هدف درمان متفاوت هستند. به عنوان مثال چند تا بارز ترین های اون هارو باهم بررسی کنیم…

جراحی

در شرایط شدید وقتی همه ی روش های دیگر جوابگو نباشند، این روش می تواند باعث درمان شود. انواع مختلفی از جراحی های کمر وجود دارد که میتوان به دیسکتومی، فورامینکتومی، نوکلئوپلاستی، لامینکتومی و… اشاره کرد.

فعالیت ها

برای پیشگیری از کمر درد های احتمالی و سالم نگه داشتن کمر میتوان برخی کار ها که باعث ایجاد آسیب های احتمالی به کمر می‌شوند را کمتر انجام داد یا آن ها را به طرز دیگری انجام داد. به عنوان مثال بلند کردن اجسام رو در وضعیت درست انجام بدین تا یه حد زانوها و تا یه حد کمر رو خم کنین تا فشار فقط روی یکی از این دو عضو وارد نشه. روی صندلی هایی که ارتفاع و پشتی مناسب دارن بشینین. در صورت امکان از پوشیدن کفش های پاشنه بلند خودداری کنین. از استعمال دخانیات دوری کنید.و در نهایت کاهش وزن و ورزش و تقویت عضلات شکم و کمر نیز میتوانند در جلوگیری کمر درد شما موثر باشند.

امیدوارم که این مطالب اطلاعات مناسبی رو درمورد کمردرد در اختیارتون قرار داده باشه. خوشحال میشیم که نظرات و انتقاداتتون رو در بخش دیدگاه ها باهامون به اشتراک بذارین و اگر سوالی درخصوص کمردرد دارین بپرسین.